Organiseren zonder managers levert vaak direct vraagtekens op. Waarom zou je je organisatie zo willen inrichten? Wij zien zelfsturing als een middel, niet als doel.

Wij helpen organisaties horizontaal te organiseren. Hierbij gaan steeds meer bedrijven over naar een model zonder enige manager, een zelfsturende organisatie. Maar waarom komen we eigenlijk uit op horizontaal organiseren?

Waarom is het logisch dat het mis gaat?
Zowat mijn hele werkende leven ben ik bezig geweest met het verbeteren van bedrijfsprocessen. Samen met de medewerkers gingen we dan opzoek naar hoe het werk nu werkt en wat nu maakt dat er dingen niet goed lopen. Wat mij daarbij opviel dat medewerkers vaak dingen doen die niet logisch zijn en waar ze zelf ook niet blij van worden.

Een stukadoor zei eens tegen mij, nadat ik hem vroeg hoe hij de kwaliteit van zijn (in mijn ogen belabberde) werk vond: “Thuis zou ik het anders doen!”. Een interessant gegeven, want wat maakt nu dat hij thuis meer kwaliteit levert dan op zijn werk?
Bij het doorvragen gaf hij aan dat hij wist dat de kwaliteit slecht was. Daarnaast gaf hij aan dat hij liever goed werk aflevert. Het systeem waarin hij werkzaam was hinderde hem echter zijn werk goed te doen. Hij kreeg te weinig tijd en spachtelputz om het in één keer goed te doen. Hij gaf aan dit al meerdere malen te hebben aangeven bij zijn manager, maar er werd niet naar hem geluisterd en hij had zich er min of meer bij neergelegd. Ook al frustreerde het hem zeer.

Een van de lessen uit alle verbetertrajecten is dat de huidige hiërarchische manier van organisatie inrichten vaak een oorzaak was dat medewerkers ongeïnspireerd hun werk doen.

Wanneer zijn medewerkers geïnspireerd?
In de wetenschap kun je vinden dat mensen gelukkig worden van autonomie (het feit dat we zelf keuzes kunnen maken), verbondenheid (samen dingen kunnen bewerkstelligen, ervaren en delen) en competentie (dat we iets doen waar we goed in zijn).

Als je deze dingen in een organisatie combineert krijg je een organisatie met zeer betrokken, gemotiveerde medewerkers, die samen het verschil willen maken. Wat in essentie elke organisatie toch graag wil? Maar wat betekent dit voor een organisatie?

Autonome medewerkers
Autonomie binnen een organisatie betekent dat medewerkers binnen wederzijds afgesproken randvoorwaarden volledige vrijheid van denken en handelen hebben om hun werk te doen. Om medewerkers zelf keuzes kunnen laten maken zal je dus moeten gaan kijken naar de huidige hiërarchische structuren.

Hierbij moet worden opgemerkt dat randvoorwaarden niet eenzijdig kunnen worden opgelegd. Een medewerker kan alleen autonoom zijn als hij de randvoorwaarden echt accepteert. Pas dan kan hij verantwoordelijkheid nemen. Door vooraf met elkaar expliciete afspraken te maken voorkom je veel frustratie achteraf. Autonomie geeft vrijheid, maar schept zeker ook verplichtingen!

Verbondenheid
Om samen dingen te kunnen bewerkstelligen, ervaren en delen heb je eerst een gezamenlijke missie nodig. Aan de gezamenlijke missie moet iedereen zich committeren, de missie is de baas. Deze bepaalt voor de autonome medewerkers welke kant de besluiten opvallen die ze nemen.

Om samen te kunnen sturen, en de ervaringen te delen, heb je echter wel visuele feedback nodig. Dit zorgt ervoor dat iedereen zicht heeft of de organisatie nog de juiste kant op gaat en geeft iedereen de mogelijkheid te kunnen bijsturen.

Competentie
Medewerkers voelen zich goed als ze iets doen waar ze goed in zijn. Het is dus belangrijk dat er samen gezocht wordt naar passende rollen voor iedere medewerker. Als mensen zien dat iemand ergens goed in is worden zijn daden sneller geaccepteerd.

In onze zoektocht welk organisatiemodel deze pijlers het beste ondersteund zijn we uitgekomen bij een zelfsturende organisatie. Samen met internationaal toonaangevende bedrijven op het gebied van zelforganisatie hebben we gekeken wat er in het systeem nodig is om medewerkers meer autonomie te geven met gevoel van verbondenheid.

Dit heeft geresulteerd in een aanpak waarmee u de organisatie kan transformeren naar een zelflerende organisaties waar medewerkers geïnspireerde het verschil kunnen maken met een zelfsturende organisatie als middel, niet als doel!